Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι νέοι γονείς τυλίγουν τα νεογέννητα μωρά τους σε υφάσματα για να τα κάνουν να ηρεμήσουν από το κλάμα; Γιατί όταν βρίσκεσαι σε κατάσταση άγχους και ανασφάλειας αναζητάς μια σφιχτή αγκαλιά που θα σε καθησυχάσει; Γιατί ένα καλό μασάζ σε κάνει να νιώθεις τόσο καλά;

Η επιστήμη πίσω από αυτές τις πρακτικές βασίζεται σε έναν μηχανισμό που ονομάζεται Διέγερση Βαθειάς Πίεσης ή Βαθειά Απτική Πίεση (Deep Touch Pressure Stimulation). Πρόκειται για μια μέθοδο που προσομοιάζει τη σωματική και συναισθηματική αίσθηση που λαμβάνεις όταν κάποιος σου χαρίζει με αγάπη μια σφιχτή και ζεστή αγκαλιά.

Τι είναι η θεραπεία της Βαθειάς Απτικής Πίεσης;

Για να καταλάβεις τι είναι η Βαθειά Απτική Πίεση χρειάζεται πρώτα να κατανοήσεις λίγα περισσότερα πράγματα για το πώς αντιλαμβάνεται το σώμα την αίσθηση της αφής.

Το ανθρώπινο σώμα χρησιμοποιεί πολύπλοκα αισθητικά συστήματα για να εντοπίσει μια γκάμα ερεθισμάτων, όπως για παράδειγμα το φως που εκπέμπεται από την οθόνη του υπολογιστή ή τον ήχο της μουσικής που ακούγεται κάπου στο background.

Αυτά τα αισθητικά συστήματα ενεργοποιούνται από νευρικές απολήξεις (συχνά αποκαλούνται αισθητικοί υποδοχείς) οι οποίες είναι στρατηγικά τοποθετημένες στο σώμα μας.

Όταν λοιπόν οι αισθητικοί υποδοχείς διεγείρονται από κάποιο ερέθισμα, τότε παράγουν νευρικά σήματα τα οποία μεταδίδονται στον εγκέφαλο ώστε να πραγματοποιηθεί μια ανάλυση και επεξεργασία των πληροφοριών και να επιλεχθεί η κατάλληλη αντίδραση του σώματος.

Το σώμα μας δέχεται πληροφορίες από 8 αισθητικά συστήματα:

1. Το οπτικό (όραση)
2. Το οσφρητικό (όσφρηση)
3. Το ακουστικό (ακοή)
4. Το γευστικό (γεύση)
5. Το απτικό (αφή)
6. Το αιθουσαίο (μας βοηθάει στην ισορροπία του σώματος)
7. Το ιδιοδεκτικό (μας πληροφορεί για τη θέση του σώματος μέσα στο χώρο)
8. Το ενδοδεκτικό (μας βοηθάει να αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει μέσα μας)

Στο δέρμα μας λοιπόν βρίσκονται οι μηχανοϋποδοχείς, οι οποίοι επιτρέπουν να εντοπίζεις διαφορετικά ερεθίσματα αφής. Αυτές οι διαφορετικές αισθητικές απολήξεις είναι με τέτοιο τρόπο τοποθετημένες στο δέρμα, ώστε να μπορείς να διακρίνεις με ακρίβεια τη διαφορά μιας ελαφριάς πίεσης, ενός κραδασμού ή μιας έντονης πίεσης. Είναι τόσο ακριβείς που μπορείς ακόμα και να αισθανθείς τις τρίχες σου να σηκώνονται όταν σε πιάνει ανατριχίλα!

Εκτός από τη λειτουργία αυτή, τα ερεθίσματα της αφής μπορούν να τροφοδοτήσουν τον εγκέφαλο με ακόμα πιο περίπλοκες αισθητηριακές πληροφορίες.

Για παράδειγμα, ορισμένα είδη αφής μπορούν να προκαλέσουν θετικά συναισθήματα και άλλα όχι. Διαφορετικό είναι το αίσθημα όταν αγκαλιάζεις κάποιον που αγαπάς και διαφορετικό είναι το αίσθημα της αφής στα δάχτυλα όταν πληκτρολογείς λέξεις στον υπολογιστή σου. 

Ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και να συσχετίσει πολύπλοκα πράγματα όσον αφορά τη συσχέτιση των αισθήσεων. Σκέψου τις μνήμες που μπορεί να ξυπνήσει μια μυρωδιά που σου φαίνεται οικεία, όπως για παράδειγμα η μυρωδιά από τα φρεσκοτηγανισμένα κεφτεδάκια που σου έφτιαχνε η γιαγιά σου. 

Ποια είναι τα οφέλη της Βαθειάς Απτικής Πίεσης;

Το μασάζ, το "φάσκιωμα" στα μωρά, τα γιλέκα με βάρος και οι κουβέρτες βαρύτητας είναι απλά κάποια από τα πιο κοινά εργαλεία για να ευεργετηθεί κανείς από τη Βαθειά Απτική Πίεση.

Πριν ανακαλύψουμε τα αποτελέσματα της Βαθειάς Απτικής Πίεσης, είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι ακριβώς κάνει το σώμα όταν δέχεται αισθητηριακές πληροφορίες. 

Μερικές φορές, οι αισθητηριακές πληροφορίες προκαλούν μια γρήγορη, αντανακλαστική αντίδραση από το σώμα. Σκέψου πόσο γρήγορα μπορείς να φτύσεις κάτι από το στόμα σου όταν καταλάβεις ότι δεν ήταν αυτό που περίμενες ή πόσο γρήγορα μπορείς να τιναχτείς από το κρεβάτι σου όταν νιώσεις ότι κάποιο έντομο περπατάει πάνω σου. 

Ωστόσο, δεν προκαλούν όλα τα ερεθίσματα συνειδητά αισθήματα που μπορούμε να αντιληφθούμε. Για παράδειγμα, οι αισθητικοί υποδοχείς που βρίσκονται στα τοιχώματα των φλεβών, παρακολουθούν διαρκώς την αρτηριακή σου πίεση. Αυτοί οι υποδοχείς μπορούν να εντοπίσουν μια απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης και να προκαλέσουν αντανακλαστικά την αύξηση του καρδιακού ρυθμού για να διατηρηθεί η επαρκής ροή του αίματος μέσω του σώματος (και να μην λιποθυμήσεις όταν σηκωθείς απότομα). 

Με έναν εκπληκτικό τρόπο που δεν αντιλαμβανόμαστε συνειδητά, το σώμα μας χρησιμοποιεί ασταμάτητα αισθητηριακές πληροφορίες για να καταλάβει τί συμβαίνει στο περιβάλλον (εσωτερικό και εξωτερικό) ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μας προστατέψει. Θα έπρεπε να ευγνωμονούμε το σώμα μας για την ασταμάτητη δουλειά που κάνει! 

Αυτές λοιπόν οι αυτοματοποιημένες, αντανακλαστικές αντιδράσεις συμπληρώνονται τόσο από το νευρικό σύστημα, όσο και από το ενδοκρινικό σύστημα (το σύστημα που εκκρίνει τις ορμόνες). Όσον αφορά το αυτόνομο νευρικό σύστημα που μας ενδιαφέρει στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτό χωρίζεται σε δύο τμήματα τα οποία επηρεάζουν δυναμικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σώμα ανά πάσα στιγμή.

Τα δύο αυτά τμήματα του νευρικού συστήματος είναι το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα και η δραστηριότητά τους είναι κατά κάποιο τρόπο ανάλογη με το γκάζι και το φρένο του αυτοκινήτου: Πρέπει να τα χρησιμοποιείς και τα δύο με σύνεση για να οδηγείς σωστά και με ασφάλεια. 

Πως λειτουργούν το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα δηλαδή;

Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεσαι στο δάσος και σε κυνηγάει μια αρκούδα. Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα σε αυτή την περίπτωση θα κυριαρχήσει και θα προκαλέσει στο σώμα σου τα εξής: οι καρδιακοί παλμοί και η αρτηριακή πίεση θα αυξηθούν κατακόρυφα και το αίμα θα μεταφερθεί από το πεπτικό σύστημα προς τους μύες ώστε να μπορείς να τρέξεις όσο πιο γρήγορα μπορείς. Εξού και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα μπορείς να το έχεις ακουστά και ως "fight or flight mode".

Από την άλλη, αν είσαι ξαπλωμένος και κάνεις μασάζ, τότε θα κυριαρχήσει το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα όπου θα ρίξει τους παλμούς και την πίεση. Η αναπνοή θα επιβραδυνθεί και το αίμα θα αποκτήσει ξανά τη φυσιολογική του ροή σε όλο το σώμα, πράγμα που θα σε κάνει να νιώσεις πολύ καλά. Αυτό συμβαίνει διότι παράλληλα με το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα που έχει ενεργοποιηθεί, οι καταστάσεις που νιώθεις ασφάλεια και άνετα προάγουν την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που σε κάνουν να νιώθεις ωραία, όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη που προάγουν το αίσθημα ευεξίας. 

Το σώμα μας από τη φύση του όταν βρίσκεται σε μια κατάσταση έντονου στρες μπαίνει σε λειτουργία "μάχης ή φυγής" μέσω του συμπαθητικού συστήματος για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο και σαν αποτέλεσμα, τα επίπεδα των γνωστών ορμονών του στρες, της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης, αυξάνονται στο αίμα.

Κάτω από ορισμένες συνθήκες (σκέψου την αρκούδα που λέγαμε πριν), αυτή είναι μια αντίδραση του σώματος που πραγματικά μπορεί να μας σώσει τη ζωή. Το πώς όμως αντιλαμβάνεται το σώμα τον κίνδυνο μπορεί να διαφέρει από το τί συμβαίνει πραγματικά στο περιβάλλον μας, και αυτός είναι ο λόγος που πολλοί αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα του χρόνιου στρες.

Υπάρχουν και ορισμένες καταστάσεις που σχετίζονται με ανισορροπία ή υπερβολική ενεργοποίηση του στρες στο σώμα, όπως η διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) και η διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, το στρες ενεργοποιείται πιο εύκολα και πιο συχνά και η επεξεργασία των αισθητηριακών πληροφοριών που αναφέραμε πιο πάνω αλλάζει. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συμπτώματα όπως οι αγχώδεις διαταραχές και η ευερεθιστότητα. 

Και κάπου εδώ εμφανίζεται η Βαθειά Απτική Πίεση όπου ενεργοποιεί ένα χαλαρωτικό αντανακλαστικό στο σώμα μέσω της αφής. Έχει αποδειχθεί ότι η Βαθειά Απτική Πίεση μειώνει την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και διεγείρει το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη που έχει γίνει, οι συμμετέχοντες που δέχτηκαν τη θεραπεία της Βαθειάς Απτικής Πίεσης μέσα από μια κουβέρτα βαρύτητας ανέφεραν ότι είχαν μειωμένο άγχος και μάλιστα, το 78% προτίμησε την κουβέρτα βαρύτητας για την ανακούφιση του άγχους ανάμεσα σε οποιαδήποτε άλλη επιλογή.

Πως εφαρμόζεται η Βαθειά Απτική Πίεση;

Όλα ξεκίνησαν με το "μηχάνημα αγκαλιάς" (hug machine) το οποίο δημιούργησε η Temple Grandin, μια επιστήμονας της ζωολογίας η οποία έχει διαγνωστεί ως αυτιστική. Τα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού ή έχουν διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας, συχνά είναι ευαίσθητα στην αφή και αντιδρούν υπερβολικά στις συμπαθητικές αποκρίσεις. Η τεχνική της Βαθειάς Απτικής Πίεσης έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική θεραπεία για να μειώσει το στρες σε τέτοιες περιπτώσεις. 

Διάβασε: Κουβέρτα βαρύτητα και αυτισμός: Όσα θέλεις να ξέρεις. 

Από το μηχάνημα αγκαλιάς λοιπόν μέχρι τις κουβέρτες βαρύτητας, έχει γίνει κατανοητό ότι υπάρχουν πολλές επιλογές για να απολαύσεις τη δύναμη της Βαθειάς Απτικής Πίεσης σαν εργαλείο χαλάρωσης. 

Τρόποι εφαρμογής της Βαθειάς Απτικής Πίεσης

• Έντονο μασάζ
• Σφιχτές αγκαλιές
• Συμπίεση του σώματος ανάμεσα σε μαξιλάρια (sandwich) 
• Έντονη δόνηση σε όλο το σώμα
• Τα γιλέκα βαρύτητας ή ρούχα συμπίεσης
• Οι κουβέρτες βαρύτητας
• Σχοινάκι και push-ups

Μπορεί η κουβέρτα βαρύτητας να βοηθήσει και εσένα;

Ενώ υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις που υποστηρίζουν τα θεραπευτικά οφέλη της κουβέρτας βαρύτητας, όλοι ξέρουμε ότι υπάρχει σπάνια μια λύση που να ταιριάζει σε όλους. Στο τέλος, όπως και οι περισσότερες θεραπείες, η αξία τους αναγνωρίζεται περισσότερο από το ίδιο το άτομο που τη δέχεται - κάτι που λειτουργεί για κάποιον μπορεί να μην λειτουργεί σε κάποιον άλλο. Και εδώ κολλάει το γνωστό ρητό: δεν θα μάθεις ποτέ αν δεν το δοκιμάσεις.

Επιπλέον, ποιος δεν λατρεύει την αίσθηση να τυλίγεται ζεστά και σφιχτά σε μια κουβέρτα; Το καλό πλέον είναι ότι ξέρεις γιατί αισθάνεσαι ωραία κάτω από μια κουβέρτα βαρύτητας. 

Θέλεις να βελτιώσεις την εμπειρία του ύπνου σου;

Μια κουβέρτα βαρύτητας θα μπορούσε να συμβάλει δραστικά στη μείωση του στρες και την καταπολέμηση της αϋπνίας.

Αξιοποιώντας τη δύναμη της Βαθειάς Απτικής Πίεσης, μια επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία άγχους, η κουβέρτα βαρύτητας Prosleep Gravity χαλαρώνει το νευρικό σύστημα και αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης (η ορμόνη της "ευτυχίας") και της μεταλατονίνης (η ορμόνη του ύπνου), ενώ παράλληλα μειώνει την κορτιζόλη που ευθύνεται για το στρες και το άγχος. 

Μετά από λίγα λεπτά στην αγκαλιά της κουβέρτας, αισθάνεσαι ασφάλεια, το σώμα χαλαρώνει, οι καρδιακοί παλμοί πέφτουν, τα βλέφαρα βαραίνουν και το μυαλό ηρεμεί. Είσαι πλέον ασφαλής. Ξεκουράσου.

Πηγές:

Abraira, V.E. & Ginty, D.D. (2013). The sensory neurons of touch. Neuron, 79(4), 618-39. DOI: 10.1016/j.neuron.2013.07.051.

Bestbier, L. & Williams, T.I. (2017). The Immediate Effects of Deep Pressure on Young People with Autism and Severe Intellectual Difficulties: Demonstrating Individual Differences. Occupational Therapy International, 2017, 1-7, DOI: 10.1155/2017/7534972

Chen, H.-Y., Yang, H., Chi, H.-J. & Chen, H.-M. (2013). Physiological Effects of Deep Touch Pressure on Anxiety Alleviation: The Weighted Blanket Approach. Journal of Medical and Biological Engineering, 33(5), 463-470. DOI: 10.5405/jmbe.1043.

Chen, H.Y., Yang, H., Meng, L.F., Chan, P.S., Yang, C.Y. & Chen, H.M. (2016). Effect of deep pressure input on parasympathetic system in patients with wisdom tooth surgery. Journal of the Formosan Medical Association, 115(10), 853-859. DOI: 10.1016/j.jfma.2016.07.008

Edelson, S.M., Edelson, M.G., Kerr, D.C. & Grandin, T. (1999). Behavioral and Physiological Effects of Deep Pressure on Children With Autism: A Pilot Study Evaluating the Efficacy of Grandin’s Hug Machine. American Journal of Occupational Therapy, 53(2), 145-152. DOI: 10.5014/ajot.53.2.145

Grandin, T. (1992). Calming Effects of Deep Touch Pressure in Patients with Autistic Disorder. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 2(1), 63-72. DOI: 10.1089/cap.1992.2.63

Krauss, K.E., (1987). The effects of deep pressure touch on anxiety. The American Journal of Occupational Therapy, 41(6), 366-73. DOI:10.5014/ajot.41.6.366

Lin, H. Y., Lee, P., Chang, W.D. & Hong, F.Y. (2014). Effects of weighted vests on attention, impulse control, and on-task behavior in children with attention deficit hyperactivity disorder. The American Journal of Occupational Therapy, 68(2), 149-158. DOI:10.5014/ajot.2014.009365

Marco, E.J., Hinkley, L.B., Hill, S.S. & Nagarajan, S.S. (2011). Sensory processing in autism: a review of neurophysiologic findings. Pediatric Research, 69(5 Pt 2), 48R-54R. DOI: 10.1203/PDR.0b013e3182130c54.

McGlone, F., Wessberg, J. & Olausson, H. (2014). Discriminative and affective touch: sensing and feeling. Neuron, 82(4), 737-55. DOI: 10.1016/j.neuron.2014.05.001.

Reynolds, S., Lane, S.J. & Mullen, B. (2015). Brief Report: Effects of deep pressure stimulation on physiological arousal. American Journal of Occupational Therapy, 69(3), 6903350010p1-5. DOI: 10.5014/ajot.2015.015560.

Schaaf, R.C., Benevides, T.W., Leiby, B.E. & Sendecki, J.A. (2015). Autonomic dysregulation during sensory stimulation in children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(2), 461-72. DOI: 10.1007/s10803-013-1924-6.