Για πολλούς από εμάς, το πιο δύσκολο κομμάτι της ημέρας είναι όταν έρχεται εκείνη η στιγμή που πρέπει να πάμε για ύπνο.

Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο αυτό που συμβαίνει με τον ύπνο. Όταν πρέπει να κοιμηθούμε θέλουμε να μένουμε ξύπνιοι και όταν πρέπει να ξυπνήσουμε, θέλουμε να συνεχίσουμε να κοιμόμαστε.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο ύπνος είναι σωστό "βασανιστήριο": δύσκολος για να το βρεις και δύσκολος να τον εγκαταλείψεις.

Σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), περίπου 70 εκατομμύρια Αμερικανοί αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα ύπνου. Η αϋπνία επηρεάζει το ένα τρίτο των Αμερικανών ενηλίκων με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, ενώ μια άλλη έρευνα έδειξε ότι το 10% με 30% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει διαταραχές αϋπνίας -ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι το ποσοστό είναι 50% με 60%. 

Πίσω λοιπόν από το "βασανιστήριο" αυτό βρίσκεται μια ευκαιρία για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας. Για να το πετύχουμε όμως αυτό χρειάζεται να αλλάξουμε τη σχέση μας με τον ύπνο.

Πως θα το καταφέρουμε αυτό;

Αντί να ανησυχούμε για το πως θα καταφέρουμε να κοιμηθούμε αποτελεσματικά, πρέπει να σταματήσουμε να αντιστεκόμαστε στον ύπνο. Και για να το καταφέρουμε αυτό, πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τον ύπνο ως μια φυσική ανάγκη, αλλά να αρχίσουμε να εξετάζουμε την ανώτερη σημασία του. 

Δεν είναι μυστικό ότι ο καλός ύπνος βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Μια πρόσφατη έρευνα που έγινε σε 30.000 Βρετανούς έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που αύξησαν την ποσότητα του ύπνου τους μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 4 ετών, αύξησαν αντίστοιχα και το επίπεδο της ευτυχίας τους σε τέτοιο βαθμό, όπως θα συνέβαινε αντίστοιχα αν έκαναν ψυχοθεραπεία για 8 εβδομάδες ή αν κέρδιζαν ένα λαχείο των €250.000.

Εντυπωσιακό, δεν είναι;

Σύμφωνα με μελέτες, οι άνθρωποι που κοιμούνται σωστά και ξεκουράζονται επαρκώς είναι περισσότερο κοινωνικοί και έχουν αυξημένα θετικά συναισθήματα, τόσο για τους συναδέλφους στη δουλειά, όσο και για τους συντρόφους τους.

Η έλλειψη ύπνου, από την άλλη, μειώνει το επίπεδο ευτυχίας που νιώθει κανείς, υποβαθμίζοντας τη συναισθηματική μνήμη και ενθαρρύνοντας μια νοοτροπία έλλειψης απέναντι στη ζωή και τους ανθρώπους. 

Αν όλα αυτά λοιπόν δεν μας εκπλήσσουν, τότε γιατί δεν κοιμόμαστε περισσότερο; 

Μήπως έχεις αναβλητικότητα για ύπνο;

Τα πιο συνηθισμένα εμπόδια που μας αποτρέπουν από το να κοιμηθούμε καλύτερα είναι για παράδειγμα η φυσική μας κατάσταση, η κακή υγιεινή ύπνου, το εργασιακό στρες, το άγχος για το μέλλον, τα μικρά παιδιά και πολλοί ακόμα παράγοντες.

Όμως, υπάρχουν και κάποια εμπόδια που προέρχονται από μέσα μας, όπως αυτό που αποκαλούν ο επιστήμονες ως "αναβλητικότητα για ύπνο", δηλαδή όταν αναβάλουμε τον ύπνο μας επειδή κάνουμε κάποια άλλα πράγματα που τα θεωρούμε πιο σημαντικά εκείνη τη νύχτα (αλλά μετανιώνουμε το επόμενο πρωί). 

Οι ερευνητές βρήκαν ότι το φαινόμενο της αναβλητικότητας του ύπνου είναι πολύ διαδεδομένο και ως εκ τούτου σχεδόν το ένα τρίτο των ενηλίκων κοιμούνται λιγότερες από 6 ώρες κάθε βράδυ. Έχουμε γράψει ξανά σε αυτό το blog ότι οι 6 ώρες ύπνου είναι το ίδιο κακές με καθόλου ύπνο, μπορείς να το διαβάσεις στη συνέχεια. 

Μια ιδιαίτερα ολέθρια παραλλαγή αυτής της συμπεριφοράς ονομάζεται "εκδίκηση της αναβλητικότητας για ύπνο" (revenge bedtime procrastination) κατά την οποία μερικοί άνθρωποι αναβάλουν τον ύπνο σαν μια πράξη εξέγερσης απέναντι στην ίδια τους αυτοκυριαρχία.

Η συγγραφέας Sylvia Path το περιγράφει ωραία:

"Αναρωτιέμαι γιατί δεν πηγαίνω να κοιμηθώ. Μα αν το κάνω τότε θα έρθει το αύριο, οπότε αποφασίζω ότι όσο κουρασμένη και να είμαι, όσο ασυνάρτητη και να είναι η σκέψη μου, να παραλείψω μια ώρα ύπνου και να ζήσω". 

Για ένα περίεργο λόγο, στερούμε στον εαυτό μας τον ύπνο με σκοπό να δείξουμε ότι είμαστε ανεξάρτητοι... στον ίδιο μας τον εαυτό. 

Η εκδίκηση για την αναβλητικότητα του ύπνου μοιάζει τελείως παράλογη, στο βαθμό που ο "θύτης" και το "θύμα" είναι το ίδιο άτομο.

Ωστόσο η εξήγηση είναι αρκετά απλή: 

Το άτομο αντιστέκεται σε κάτι που του έχουν πει ότι πρέπει να κάνει σε ένα τόσο προσωπικό και θεμελιώδες ζήτημα, όπως στην προκειμένη περίπτωση τι ώρα θα πάει για ύπνο, πιθανότατα επειδή απεχθάνεται να του λένε τι πρέπει να κάνει σε άλλες πτυχές της ζωής του. Επομένως, το άτομο αντεπιτίθεται ασκώντας τη δική του εξουσία με το να παραμείνει ξύπνιο την ώρα που δεν πρέπει ή δεν είναι σωστό.

Ο έλεγχος του εαυτού μας μέσα σε ένα περιβάλλον -ή ακόμα και η ψευδαίσθηση του ελέγχου- συνδέεται βαθιά με τη συναισθηματική μας ισορροπία. Μια μελέτη του 2019 που έγινε στο περιοδικό Emotion έδειξε ότι όταν αντιλαμβανόμαστε την απώλεια του ελέγχου μας μέσα σε ένα περιβάλλον, τότε μειώνονται και τα θετικά μας συναισθήματα, ενώ όταν έχουμε τον έλεγχο συμβαίνει το αντίθετο και μειώνονται τα αρνητικά μας συναισθήματα.

Δεδομένου ότι ο ύπνος είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα και ανά πάσα στιγμή, ο λόγος που παραβιάζουμε τους κανόνες του ύπνου είναι επειδή με αυτόν τον τρόπο αναζητούμε ασυνείδητα μια καλύτερη συναισθηματική κατάσταση. Μέχρι το επόμενο πρωί δηλαδή... όταν το ξυπνητήρι θα μας κάνει να μετανιώσουμε τη χθεσινοβραδινή μας "εξέγερση".

Αν λοιπόν και εσύ αντιστέκεσαι να κοιμηθείς τα βράδια, θα σου δώσουμε τροφή για σκέψη που ενδεχομένως θα σε βοηθήσει να σταματήσεις αυτή την αναβλητική συμπεριφορά και ως εκ τούτου θα μπορέσεις να απολαμβάνεις τα οφέλη του καλού και ξεκούραστου ύπνου που αναφέραμε και πιο πάνω.

Ποιοι είναι αυτοί οι τρόποι;

1. Καταπίεσε την εσωτερική φωνή της "εξέγερσης" 

Το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζουμε και δεν διορθώνουμε τον παραλογισμό της αναβλητικότητας του ύπνο, υποδηλώνει ότι όλη η σύγκρουση διέπεται από αυτό που η ψυχολόγος Daniel Kahneman αποκαλεί "Σύστημα 1": δηλαδή τον αυτόματο, αντιδραστικό εγκέφαλό μας.

Το κόλπο για να το αλλάξεις αυτό είναι να μεταφέρεις την απόφαση του "πότε θα πας για ύπνο" από το Σύστημα 1 στο "Σύστημα 2", δηλαδή το μεταγνωστικό μέρος του εγκεφάλου μας με το οποίο μπορούμε συνειδητά να επεξεργαστούμε, να αναλύσουμε και να διαχειριστούμε τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε. Με λίγα λόγια το Σύστημα 2 είναι το "σκέπτεσθαι πάνω στο σκέπτεσθαι".

Άρα λοιπόν, η σκέψη ότι υπάρχει ένα πρόβλημα (δηλαδή ότι αντιστέκεσαι στον ύπνο παρόλο που η ώρα είναι περασμένη) και η συνειδητοποίηση ότι μπορεί να κάνεις σαμποτάζ στον ίδιο σου τον εαυτό, είναι ένα εξαιρετικό ξεκίνημα, ειδικά αν δεν έχεις προσπαθήσει να εξηγήσεις το συγκεκριμένο πρόβλημα ποτέ στο παρελθόν. 

Στη συνέχεια βρες μερικές λύσεις για να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα. Για παράδειγμα όρισε μια ώρα που θα πας για ύπνο όπου θα είναι ρεαλιστική αλλά όχι καταπιεστική. Μισή ώρα πριν έρθει αυτή η ώρα, υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι έχεις τον έλεγχο της ζωής σου και ότι επιλέγεις να κοιμηθείς αυτή την ώρα.

Ίσως η συζήτηση με τον εαυτό μας να σού ακούγεται παιδαριώδης, ωστόσο είναι πραγματικά ένας τρόπος όπου μπορείς αντιμετωπίσεις αυτό και άλλα ζητήματα αποτελεσματικά, ηρεμώντας την εσωτερική και παράλογη φωνή που θέλει να απειθαρχήσει χωρίς κανέναν προφανή λόγο. 

Μετά από αυτό, καλό είναι να κάνεις μια επισκόπηση και σε άλλους τομείς της ζωής σου στους οποίους μπορείς να αποκτήσεις τον έλεγχο και να παίρνεις πιο συνειδητές αποφάσεις.

Κάποια παραδείγματα είναι, ας πούμε, να τρως εκδικητικά junk food, να καθυστερείς εκδικητικά στα ραντεβού σου, είτε να ξοδεύεις -πάλι εκδικητικά- τα χρήματά σου άσκοπα.

Αυτή μπορεί να είναι η ευκαιρία για εσένα να συμφιλιωθείς με τον εαυτό σου σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο!

2. Μείνε ανοιχτός στη σχέση μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού

Ακόμα και αν αναγνωρίζεις ότι ένα 8ωρο καλού ύπνου κάθε βράδυ θα σε βοηθήσει να βελτιώσεις την ευεξία σου, να είσαι πιο παραγωγικός/ή στη δουλειά σου και πιο κοινωνικός/ή στις σχέσεις σου, μπορεί να συνεχίζεις να τον απορρίπτεις επειδή τον θεωρείς ως μια ακόμη απαραίτητη -αλλά βαρετή- διαδικασία. Όπως για παράδειγμα πολλοί αντιμετωπίζουν τη γυμναστική ή την υγιεινή διατροφή. 

Εδώ υπάρχει μια ευκαιρία να κατανοήσουμε τον ύπνο ως μια εγγενής πηγή σοφίας και ευτυχίας, την οποία οι πνευματικοί δάσκαλοι σε όλο τον πλανήτη έχουν κατανοήσει εδώ και χιλιάδες χρόνια. 

Για παράδειγμα, ένα κομμάτι της αρχαίας Ινδουιστικής σοφίας εστιάζει στη μοναδική διαύγεια που μπορεί να φέρει ο ύπνος στον άνθρωπο. Ο ινδουιστής γκουρού Bhagavan Sri Ramana Maharshi, δίδασκε στις αρχές του 20ού αιώνα ότι ο ύπνος είναι μια "αγνή κατάσταση" στην οποία υπάρχει πλήρης επίγνωση, σε αντίθεση με την "απόλυτη άγνοια" όταν είμαστε ξύπνιοι.

Στην Αγία Γραφή, ο ίδιος ο θεός μίλησε στον Ιωσήφ μέσα από τα όνειρά του, λέγοντάς του να παντρευτεί τη Μαρία και μετέπειτα να φύγει για την Αίγυπτο για να σώσει το μωρό Ιησού.

Δεν είναι κρυφό ότι ο Πάπας Φραγκίσκος δείχνει μεγάλη αφοσίωση στον Άγιο Ιωσήφ και όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα, το γράφει σε ένα κομμάτι χαρτί και το τοποθετεί κάτω από το αγαλματίδιο του Ιωσήφ που έχει στο δωμάτιό του. Στη συνέχεια πάει και ο ίδιος για ύπνο. 

Οι διδασκαλίες σαν αυτές είναι ουσιαστικά το τελείως αντίθετο από αυτό που γνωρίζουμε μέχρι τώρα σχετικά με το συνειδητό, ότι δηλαδή το συνειδητό μέρος του εγκέφαλου μας λειτουργεί όταν είμαστε ξύπνιοι και όχι όταν κοιμόμαστε.

Παρόλα αυτά, για να βελτιώσουμε οποιοδήποτε κομμάτι του εαυτού μας, πρέπει να έχουμε το μυαλό μας ανοιχτό. Που ξέρεις, η λύση σε ένα πρόβλημα μπορεί να βρίσκεται εκεί που ποτέ δεν θα περίμενες.   

Αν θες να δοκιμάσεις αυτή την ασυνήθιστη ιδέα μπορείς να κάνεις το εξής:

1. Πριν κοιμηθείς το βράδυ, προσπάθησε να σκεφτείς για λίγα λεπτά τους γρίφους της ζωής που θέλεις να λύσεις.
2. Στη συνέχεια κοιμήσου και δες τι θα σου υποδείξει η "αγνή κατάσταση" που λέγαμε πιο πάνω.
3. Αφού ξυπνήσεις, αφιέρωσε τα πρώτα λεπτά γράφοντας αυτά που έμαθες.
4. Κράτησε ένα ημερολόγιο για την πρόοδό σου και παρατήρησε πόσα πράγματα μαθαίνεις στον ύπνο σου. 

Κλείνοντας

Είναι δελεαστικό να εξετάζουμε αυτές τις ιδέες με καθαρά πρακτικό τρόπο σε μια προσπάθεια να λύσουμε τα προβλήματα ύπνου που απασχολούν τους περισσότερους από εμάς.

Επιπλέον, λαμβάνοντας όλες τις μελέτες που αποδεικνύουν τα γνωστικά και συναισθηματικά οφέλη του καλού ύπνου, μπορεί επίσης να μπεις στον πειρασμό να πεις ότι η σύγχρονη έρευνα ενώνεται με την αρχαία φιλοσοφία, το οποίο είναι και σχετικά αληθές.

Αλλά μην χάσεις τη σημασία: ο ύπνος είναι μια ευκαιρία να αναπτυχθείς ως άτομο, να επιλύσεις θέματα που δεν είναι σχετικά με τον ύπνο και να αναπτυχθείς πνευματικά. 

Ξεκινώντας απόψε, αντιμετώπισε τον ύπνο σαν μια συνειδητή λειτουργία όπου παίρνεις την απόφαση να κάνεις φιλοσοφικές αναζητήσεις και να αποκτήσεις μεγαλύτερη διαύγεια για την ίδια τη ζωή.

Και χωρίς να το καταλάβεις, μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να ανυπομονεί για αυτές τις εθελοντικές νυχτερινές περιπέτειες και ως εκ τούτου, να αρχίσεις να κοιμάσαι εγκαίρως, χωρίς άλλες αναβολές. 

Θέλεις να βελτιώσεις την ποιότητα του ύπνου σου;

Μια κουβέρτα βαρύτητας θα μπορούσε να συμβάλει δραστικά στη μείωση του στρες και την καταπολέμηση της αϋπνίας.

Αξιοποιώντας τη δύναμη της Βαθειάς Απτικής Πίεσης, μια επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία άγχους, η κουβέρτα βαρύτητας Prosleep Gravity χαλαρώνει το νευρικό σύστημα και αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης (η ορμόνη της "ευτυχίας") και της μεταλατονίνης (η ορμόνη του ύπνου), ενώ παράλληλα μειώνει την κορτιζόλη που ευθύνεται για το στρες και το άγχος. 

Μετά από λίγα λεπτά στην αγκαλιά της κουβέρτας, αισθάνεσαι ασφάλεια, το σώμα χαλαρώνει, οι καρδιακοί παλμοί πέφτουν, τα βλέφαρα βαραίνουν και το μυαλό ηρεμεί. Είσαι πλέον ασφαλής. Ξεκουράσου.